Dossier: Vitamine B12

   Hola! Goedendag allemaal. Ik hoop dat jullie een beetje van de kou kunnen genieten.  Hopelijk zijn jullie  je goede voornemens van nieuwjaar nog waar aan het maken. Ik ben super blij:  de examens zijn voorbij en nu heb ik enkele weken vrij om te reflecteren over hoe mijn examenperiode is gegaan.Ik heb ook een onvergetelijk uitstapje gedaan naar het Nationaal Park Hoge Kempen. België is een land met mooie hoeken maar je moet die gaan zoeken en ontdekken.... De Homo Sapiens die ik ben was de natuur zeer hard aan het missen.

   Ik ga naar de kwestie. Ik had een poll gepost in Facebook: Jullie konden kiezen tussen vitamine B12  of Penicilline. Het resultaat: vitamine B12 . Dus, let´s go.

Wat is Vitamine B12

   De wateroplosbare vitamine B12 is een verzamelnaam van een geheel van moleculen (Cobalaminen). Ze worden Cobalaminen genoemd omdat deze moleculen  in de kern een atoom kobalt (Co) bevatten. Dus, samenvatting: Vitamine B12 is de naam die gebruikt wordt om verschillende stoffen aan te duiden die een bepaalde activiteit in ons lichaam verrichten (En welke activiteit Néstor? Dat zien we straks).

   Eerst ga ik jullie wat vertellen over de geschiedenis van de Vitamine B12. Misschien klinkt het een beetje stom maar jullie gaan veel dingen begrijpen en onthouden gewoon door de verhaaltjes achter onze heldin.

Les 1 van de geschiedenis van onze Prinses Vitamine B12

   Anemie was al een beroemde ziekte in de loop van de jaren. In het begin van XX eeuw laten twee wetenschappers (Whipple en Freda Robscheit-Robbins) "anemie" (Bloedarmoede) ontstaan in honden en ze voederen deze honden met verschillende soorten vlees. Na verschillende probeersels bleek er uiteindelijk dat lever de meest efficiënte middel was om deze ziekte via de voeding te strijden.

   Natuurlijk moest deze mogelijke oplossing geprobeerd worden in de mens. Enkele jaren later wordt er een dieet toegepast aan mensen met anemie hoofdbestand uit rauwe of licht gekookte lever. Dit dieet, bedacht door Minot en Murphy dankzij de laatste resultaten van de experimenten in honden, was geslaagd om pernicieuze anemie te genezen.

   In 1934 wordt er een Nobelprijs gegeven aan (alleen) de mannen die deze vondst hadden gedaan: Whipple, Minot en Murphy.

    Op dit moment van het onderzoek wist niemand nog iets over de stof die deze ziekte veroorzaakte. Het enige wat bekend was is dat het eten van lever een beterschap veroorzaakte in veel patiënten met pernicieuze anemie.

   Castle begon op te merken dat het eten van rauwe lever soms geen invloed had op deze patiënten. Castle concludeert later dat er twee factoren een rol spelen bij het opname van de onbekende stof die pernicieuze anemie geneest: Een extrinsieke factor (De echte lever) en een intrinsieke factor (een andere stof aanwezig in onze maagsap nodig voor de absorptie van de onbekende stof).

   Enkele jaren later wordt de vitamine B12 voor de eerste keer geïdentificeerd en geëxtraheerd uit de lever. Dit gebeurde dankzij twee onderzoekers met hun team (Folkers en Smith). Dit betekende een zeer grote vooruitgang: vanaf dit moment moeten er geen grote hoeveelheden lever opgegeten worden maar het was genoeg om een extract in te nemen.

   De moleculaire structuur van de vitamine B12  werd ontdekt door Dorothy Hodgkins rond 1950 en ze kreeg later een Nobelprijs daarvoor. Dit is één van de meest complexe biomolecule die er bestaan. In feite blijft vitamine B12 nog altijd als een van de grootste moleculen die ooit in een laboratorium zijn gesynthetiseerd. 

    Zoals je kan lezen, is de vitamine B12 ontdekt door de studie en het onderzoek verricht voor pernicieuze anemie. Pernicieuze anemie (vroeger "ziekte van Addison-Biermer" genoemd) is een soort bloedarmoede: De vermenigvuldiging van de rode bloedcellen wordt verstoord en er komen immature, abnormaal grote voorlopers terecht in de bloedbaan. Maar die voornaam van "pernicieus" zegt ook iets: Een  vitamine B12 - deficiëntie is ook in verband met de degeneratie van de ruggenmerg. 

   Om dit hoofdstuk over geschiedenis af te ronden, moeten we nog iets kennen dat super belangrijk is voor alle veganisten...

Wie maakt echt de vitamine B12?

   Sorry vleesindustrie... maar dieren en ook planten kunnen geen vitamine B12 zelf aanmaken. De fabrieken van B12 zijn: Micro-organismen (Bepaalde bacteriën en schimmels). En hoe kan het zijn dat vlees een bron van B12 wordt? Zeer eenvoudig: Deze micro-organismen zitten in de pensmaag van de herkauwers of worden ingenomen van de bodem samen met de planten die worden opgegeten. Andere dieren kunnen B12 ook binnenkrijgen via het eten van insecten of vlees van andere dieren. Dit is de natuurlijke wijze om B12 in te nemen. Dan gaat deze vitamine zich verspreiden in de lever maar ook in de spieren, in de melk of in de eieren (afhankelijk van het dier).

   Maar hier moet ik ook iets toevoegen. Na de "Gekkekoeienziekte" of BSE gebeurt er dit: "Het gebruik van van dierenafkomstige eiwitten in de voeding van herkauwers is verboden". Voor biologisch of kwaliteitsvol vlees van dieren die in bijna alle vrijheid kunnen leven en kwaliteitsvolle planten kunnen eten uit een kwaliteitsvolle bodem, is dit geen groot probleem. Maar wat met die massale veehouderij?

   Een van de grootste gevolgen was dat alle dieren gesupplementeerd werden met B12. Dit is de indirecte bron van B12 die gebruikt wordt bij dieren. (Ups, dieren nemen ook hun “capsules” van B12). 

Wat zijn de bronnen van vitamine B12?

   De belangrijkste bron in onze voeding is: Orgaanvlees. De grootste reserves van B12 van alle dieren op de aarde (ook de mens) zitten in de lever.

   Maar ik wil je terug verrassen. Schelpdieren zoals mosselen of oesters filtreren ook veel micro-organismen uit het zeewater en daardoor worden ze ook een zeer goede bron van B12.

   Dan volgen er nog andere bronnen zoals mager spiervlees (Fuck, mijn steak is niet op de eerste plaats!), sommige vissoorten en gefermenteerde kaas. En ook als kleinere bronnen vinden we eieren, melk en andere kaassoorten (zonder micro-organismen erbij; niet gefermenteerd dus).

   Pas op! Er wordt gezegd dat enkele algen B12 bevatten. Deze algen bevatten cobalaminen... maar die verrichten geen functie van de B12 in ons lichaam (Inactieve vorm).

   Een zeer goeie bron van B12: Supplementen. En voor veganisten: Geen stress; er wordt in veel producten wat B12 toegevoegd (in verschillende plantaardige dranken, tofu...).

   Ik ga je nog een extra curiositeit vertellen. De darmflora van onze dikke darm maakt B12 aan, maar er is een probleem. Absorptie in het menselijke lichaam gebeurt in onze dunne darm en in de dikke darm wordt er water onttrokken om aan de stoelgang vorm te geven. De kaka komt niet terug naar boven, naar de dunne darm, en daardoor kan deze B12 niet geabsorbeerd worden. Wat een zonde!

Wat doet de vitamine B12 in mijn lichaam?

Deze vitamine is echt belangrijk in ons lichaam:

   - Essentieel voor het metabolisme van koolhydraten, vetten en proteïnen.

   - Essentieel voor de vorming en de regeneratie van rode bloedcellen.

   - Rol bij het onderhoud van het centrale zenuwstelsel.

Functies van de vitamine B12:

Vanuit een biochemische reactie in ons lichaam wordt er een essentiële bouwstof (methionine) aangemaakt waarin B12 deelneemt. Er is ook een andere chemische reactie (homocysteïnemethyltransferase) onafhankelijk van B12 waardoor methionine aangemaakt kan worden.  

In ons centrale zenuwstelsel kan methionine enkel aangemaakt worden met behulp van B12. Zoals we al eerder hebben gelezen is een B12 tekort in verband gesteld met het achteruitgaan van het ruggenmerg. Het heeft ook een invloed bij het ontstaan van depressie, atrofie van de hersenen… We moeten ook onthouden dat methionine een belangrijke rol speelt bij DNA-, RNA- en proteïne aanmaak.

B12 bevat adenasylcobalamine. Een deficiëntie van deze stof staat in verband met verschillende neurologische effecten: Bewegingsstoornissen, mentale aandoeningen…

Zo complex allemaal… Maar….

Wat zijn de gevolgen als we die vertalen aan mijn gezondheid?

Met al deze informatie ben ik al honderd procent zeker dat je al een mooi beeld heb kunnen opbouwen. Nu gaan we alles effectief vertalen aan ons lichaam.

Belangerijk te weten is dat we deze vitamine kunnen opstapelen in onze lever en een kleine hoeveelheid bij onze nieren. Deze reserves zijn tot x1000 keer groter dan wat we per dag nodig hebben. Het risico als je van voedingspatroon verandert op een B12 deficiëntie is erg klein op korte termijn maar het bestaat wel op lange termijn.

Vitamine B12 deficiëntie leidt tot pernicieuze anemie. Er komen abnormaal groot immature rode bloedcellen in onze bloedbaan en het wordt vertaald in bloedarmoede.

Er zijn ook andere effecten die werken op ons centrale zenuwstelsel: Cognitieve stoornissen, neurologische aandoeningen… Dit gebeurt omdat B12 noodzakelijk is voor de vorming van myeline. De meeste neurologische aandoeningen kunnen onomkeerbaar zijn.

Een belangrijk aspect is ook dat de meeste tekorten in deze tijden voorkomen door een afwijking in de absorptie in de darm of door een gebrek aan de intrinsieke factor die in onze maag wordt geproduceerd. Intrinsieke factor is een stof in onze maagsap die noodzakelijk is voor de opname van B12 in de darm.  Een risicogroep zijn onze ouderen: Ouderen hebben vaak “gastritis” en dat kan gepaard gaan met een mindere opname van B12.

Een laatst advies dat ik aan jou wil geven is: Als je supplementen neemt voor B12, hou dan rekening met de balans van foliumzuur. Een onevenwicht kan slechte gevolgen hebben.

Boodschap van algemene nut

Ik ben student van het eerste jaar van Dieet- en Voedingskunde. Ik heb me gebaseerd op wetenschappelijke informatie om dit artikel te schrijven. Ik ben geen echt gediplomeerd persoon (voorlopig) dus ik raad je aan dat als je een symptoom hebt, begint te twijfelen of als je echt toegepaste informatie op je persoonlijke geval wil krijgen, dat je naar een deskundige persoon gaat. Als je een suggestie, verbetering, commentaar... wil sturen, ben ik beschikbaar voor jou in mijn persoonlijke e-mailadres: nesgarpi@hotmail.com

Dus, wat is mijn conclusie?

            Laatste keer dat ik een poll aanmaakt om mijn artikel te laten kiezen (Mopje :P).

       B12 is de meest speciale vitamine. Dit is de enige wateroplosbare vitamine die opgestapeld kan worden in onze lever en in onze nieren. Het is een van de meest complexe biomoleculen die wordt gesynthetiseerd in een laboratorium. Deze vitamine heeft twee factoren: Intrinsieke factor (Een stof in onze maagsap die nodig is zodat de vitamine B12 later in de dunne darm wordt geabsorbeerd) en een extrinsieke factor (of de echte stof, de echte vitamine B12, die ingenomen moet worden).

       B12 wordt door bepaalde micro-organismen aangemaakt en zit niet van nature in vlees, vis of planten. Goede bronnen zijn lever en schelpdieren.

          Er zijn veel voedingsmiddelen waaraan B12 wordt toegevoegd: Plantaardige dranken, soja, tofu, vlees… Het risico voor een tekort bij B12 als je van voedingspatroon verandert bestaat op lange termijn (We hebben redelijk grote reserves in ons lichaam).

B12-deficiëntie komt zelden voor omdat er veel opties (voedingsmiddelen, supplementen…) bestaan om deze deficiëntie te vermijden. Het komt wel vaker voor  als er problemen zijn in verband met de opname in de darm (afwijkingen in de vertering, weinig aanmaak van intrinsieke factor in de maag…).

         B12 is broodnodig voor ons lichaam. Deze vitamine speelt een rol bij het metabolisme van andere voedingsstoffen maar zij is ook verantwoordelijk voor de regeneratie van rode bloedcellen en voor het onderhoud van het centrale zenuwstelsel.

   Hopelijk heb je van dit artikel genoten. Dit was echt een uitdaging voor mij. Nederlands is niet mijn moedertaal en het wordt extra spannend om al deze concepten in een begrijpelijke taal te vertalen. Laat maar een commentaar hier of laat maar weten of je deze informatie leuk hebt gevonden. Je woorden en je warmte zijn mijn benzine om deze droom waar te maken. Dank u wel om aan de andere kant van het scherm te blijven. Je mag dit artikel gerust delen: Het is altijd mogelijk dat iemand in je omgeving deze informatie nuttig vindt. En hopelijk… tot binnenkort.

 Bronnen:

De Henauw, S. De Preter, Vicky. Matthys, Christophe… Van Loo, M. Handboek Voeding: Van basisconcepten tot metabolisme (2^de druk) Leuven: Uitgeverij Acco.

Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Milieu. Voedingsaanbevelingen voor België 2016. Brussel: Hoge Gezondheidsraad.

https://stichtingb12tekort.nl/: Interessant website over B12.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Cobalamine
https://eostrace.be/artikelen/de-feiten-over-vitamine-b12: Artikel "De feiten over vitamine B12"
Interessant boek over het ontstaan van de vitamines